Web 3.0 (Web3): Tanım, rehber ve tarih

Web, ihtiyaç duyduğunuz bilgiyi istediğiniz formatta... hatta onu istemek için yeterince bilgi sahibi olmadan önce bile, tam olarak ortaya çıkarabilseydi ne olurdu!

Kesinlikle çok farklı bir internet deneyimi olurdu, belki de istenebilir ( ama biraz ürkütücü ). Ve belki bir gün Web 3.0'ın, web'in bir sonraki versiyonunun gerçeği olabilir.

Web 3.0 savunucularına göre, internet her yerde bulunan yapay zeka sayesinde çok daha akıllı hale gelecek. Dünyadaki tüm veriler, Semantik Web olarak adlandırılan bir çatı altında birleştirilecek. Sıradan kullanıcılar, kişisel bilgilerinin nasıl kullanıldığı konusunda büyük şirketlerden daha fazla söz sahibi olacak. İnsanlar dijital paraları aracılar olmadan değiş tokuş ettiğinde bankalar önemsiz hale gelecek.

Web 3.0'ın şu anda hayal edildiği gibi var olup olmayacağı hala açık bir soru. Ancak, ilginin hiç bu kadar yüksek olmadığı açıktır ve şirketler hangi adımları atacaklarına karar vermek için yeterince bilgi edinmek istiyorlar.

Web 3.0 nedir?

Web 3.0, internet üzerindeki belgeler, uygulamalar ve multimedya erişimimizi sağlayan arayüz olan World Wide Web'in bir sonraki evrimini tanımlar.

Web 3.0 hala gelişim aşamasında, bu yüzden evrensel olarak kabul edilmiş bir tanım yok. Hatta yazımı bile kesinleşmemiş durumda, analist firmaları "Web3" ve "Web 3.0" arasında değişiklik yapıyor.

Açık olan bir şey var ki, Web 3.0, merkeziyetsiz uygulamalara güçlü bir vurgu yapacak ve muhtemelen blockchain teknolojilerini kullanacak. Ayrıca, daha akıllı ve uyumlu bir web oluşturmak için makine öğrenimi ve yapay zeka kullanacak.

Web'in evrimi

Web 3.0, önceki iki neslin halefidir.

Birinci nesil, Web 1.0, 1989 yılında Tim Berners-Lee tarafından icat edildi; bu kişi 1963 yılında Ted Nelson tarafından önerilen hiper metin kavramlarını uyguladı. İlk tarayıcıyı programlamakla kalmayıp, Berners-Lee HTML ve HTTP'yi de yazdı. Ayrıca "Anlamlı Web" tasarlamaya başladı, ancak donanım kısıtlamaları uygulamasını engelledi.

Halk, 1993'te ilk popüler tarayıcı olan Mosaic ile webi ancak tanımaya başladı, daha sonra Netscape Navigator olarak yeniden adlandırıldı. Yahoo!, Lycos ve AltaVista gibi ilk popüler arama motorları ortaya çıktı, ancak 2004'te Google birçokunu ortadan kaldırmıştı.

2000'li yılların başlarında, uzmanlar daha etkileşimli bir webin ortaya çıkmasından bahsetmeye başladılar ve buna Web 2.0 adını verdiler; mevcut web ise Web 1.0 olarak adlandırıldı. Berners-Lee, Scientific American'da bir makale yazarak Semantik Web kavramını geliştirdi. Editör Tim O'Reilly, bununla ilgili bir konferans başlatarak Web 2.0'ı tanıtmaya yardımcı oldu.

Etkileşimli bir web hayali, Facebook gibi sosyal ağların popülaritesiyle yıllar sonra somutlaştı. World Wide Web Konsorsiyumu, Semantik Web için bir standart yayınladı. Aynı zamanda, Web 3.0 için iki temel teknoloji doğdu: kripto paralar ve blockchain. Ethereum'un kurucu ortağı Gavin Wood gibi önde gelen gazeteciler ve teknologlar, merkezi olmayan ve anlamsal olarak bilinçli bir web versiyonunu belirtmek için Web 3.0 ve Web3 terimlerini yaygınlaştırmaya başladılar.

Web 3.0 neden önemlidir?

Siktir! Eğer web mimarisini merkeziyetsizleştirmek vaat edilen faydaların en azından bir kısmını sunuyorsa, çevrimiçi etkileşim şeklimizi ve şirketlerin para kazanma biçimini temelden değiştirebilir.

Web 2.0 devlerinin, Amazon, Google ve Meta gibi, müşteri verilerinin petabaytlarını hızla toplayıp merkezi hale getirerek büyüdü. Web 3.0'ın küresel peer-to-peer ağı, bu şirketlerin veri toplayarak büyümesini zorlaştıracak büyük bir dengeleyici olabilir. Bireyler, web içeriği üzerinde daha fazla kontrol sahibi olacak ve kimlerin kişisel verilerine erişip faydalanabileceğine karar verebilecektir.

Web 3.0'ın iş fırsatları, bunun yerine, birey için ürün ve hizmetleri uyarlama yeteneğini kullanmaya odaklanabilir. Örneğin, Web 3.0'ın pazarlama yetenekleri, şirketlerin gizlilik ve kişiselleştirme arasında daha iyi bir denge bulmalarına yardımcı olabilir. Dezavantajı: güçlü gizlilik korumaları, mevcut dijital pazarlama için bir engel olabilir.

Blockchain'ın değişmez kayıtları tarafından sağlanan daha fazla şeffaflık, her iki tarafın da işlemlerinin kaydına erişimi olduğu için müşteri hizmetlerini iyileştirebilir. Şirketler, veri silolarını kırmak için merkeziyetsiz uygulamaları kullanarak tedarik zincirlerini daha kolay izleyebilirler. Katılımcılar arasında gerçek zamanlı bilgi paylaşımı, kıtlığı azaltabilir ve teslimatları hızlandırabilir.

Web 3.0, insanların (avatarlarının) etkileşimde bulunduğu ve iş yaptığı önerilen 3D sanal dünya olan metaverse için bir altyapı olarak da önemlidir. Metaverse, Web 3.0 gibi, henüz var değildir ve veri ve finans altyapısı için blockchain'e de bağlı olacaktır.

Metaverse ve Web 3.0, hem teknik hem de kavramsal olarak karşılıklı bağımlıdır ve muhtemelen birlikte evrim geçireceklerdir. Metaverse, Web 3.0'ın temelleri sağlam bir şekilde yerleştirilene kadar muhtemelen gelmeyecek.

Web 3.0 nasıl çalışacak?

1.0 ve 2.0 sürümlerinde, HTML web sayfalarının tasarımını ve teslimatını tanımlıyordu. Web 3.0'da da temel olmaya devam edecek, ancak veri kaynaklarıyla nasıl bağlantı kurduğu ve bu kaynakların nerede bulunduğu muhtemelen farklı olacak.

Web 2.0'da birçok web sitesi ve uygulama, bir şekilde merkezi bir veritabanına bağımlıdır. Web 3.0'da ise, uygulamalar merkezi bir otorite olmadan merkeziyetsiz bir blockchain kullanacak. Teorik olarak, bu daha demokratik bilgi oluşturma ve onaylama biçimi, kullanıcılara web üzerinde ve kişisel verilerinin nasıl kullanıldığı üzerinde daha fazla kontrol verecektir.

Başka bir fark, Web 3.0'ın yapay zeka ve makine öğrenimine her kullanıcıya uygun içerik sunmak için daha belirgin roller vereceği, bunun yerine başkalarının sağlamak için seçtiği içerik sunmasıdır. Web 2.0 kullanıcıların site içeriğine katkıda bulunmasına ve işbirliği yapmasına izin verirken, Web 3.0 muhtemelen bu işleri Anlamsal Web ve yapay zekaya bırakacaktır.

Web 3.0, bu nedenle, Berners-Lee'nin hayal ettiği Anlamlı Web yapısında veriler daha mantıklı bir şekilde organize edileceği için daha "akıllı" ve duyarlı olacak ve yapay zeka bunları daha iyi anlayabilecektir.

Otonom merkeziyetsiz organizasyon (DAO), blockchain ve Web 3.0 topluluklarında ortaya çıkan bir yönetişim mekanizması, merkezi otoritelerin kontrolünü elinden alarak dijital kendi kendini yöneten topluluklara geri verebilir.

Ve Web 3.0, hükümet para biriminden ziyade kripto para birimlerine temelde bağımlı olduğundan, finansal işlemler mevcut finansal hizmet şirketleri aracılığıyla değil, merkeziyetsiz blok zincirleri üzerinde gerçekleştirilecektir.

Web 1.0 ve Web 2.0 esas olarak IPv4 ile inşa edilmiştir. Web'in büyük büyümesi nedeniyle, Web 3.0 çok daha fazla internet adresine ihtiyaç duyacak, bu da IPv6'nın sağladığı bir şeydir.

Web 3.0'ın Anahtar Özellikleri ve Teknolojileri

• Dağıtık. İlk iki nesilden farklı olarak, yönetim ve uygulamaların merkezi olduğu Web 3.0, uygulamaları ve hizmetleri dağıtık bir yaklaşım ile sunacaktır.

• Blockchain Tabanlı. Blockchain merkeziyetsizliği, Web 3.0'daki dağıtılmış uygulama ve hizmetler için bir kolaylaştırıcıdır.

• Kripto paralarla. Kripto paralar, büyük ölçüde merkez bankaları tarafından çıkarılan "fiat para" yerine geçecek temel bir özelliktir.

• Anlamsal olarak düzenlenmiş. Semantik Web, bir AI tabanlı sisteme verilerin ne anlama geldiğini "öğretmek" için bilgiyi kategorize edecek ve depolayacaktır.

• Otonom ve akıllı. Genel otomasyon, Web 3.0'ın kritik bir özelliğidir ve yapay zeka tarafından desteklenecektir.

Web 3.0 Kullanım Durumları ve Uygulamaları

Web 3.0 kullanım durumları, kullanıcıların niyetlerini ve tercihlerini anlamak için AI tarafından yönlendirilen ortaya çıkan kapasiteden yararlanacaktır. İçeriğin büyük bir kısmı otomatik olarak derlenecek ve teslim edilecektir, bu da şirketlere zaman ve para kazandıracaktır.

Blockchain temeli ile Web 3.0, şu anda kullanılan blockchain teknolojilerine dayalı yeni uygulamalar ve hizmetler sağlayacaktır, bunlar arasında:

• NFT'ler. Dijital varlıkların mülkiyetini oluşturmak ve doğrulamak için fungible olmayan tokenler.
• DeFi. Finansal hizmetler için temel olarak merkeziyetsiz finans.
• Kripto paralar. Kriptoğrafi kullanan blockchain tabanlı dijital paralar.
• dApps. Blok zincirleri üzerine inşa edilmiş açık kaynaklı merkeziyetsiz uygulamalar.
• Akıllı sözleşmeler. Olaylara yanıt olarak iş mantığını yürüten kod.
• Zincirler arası köprüler. Birden fazla blockchain arasında birlikte çalışabilirlik sağlamak için.
• DAO'lar. Yapısal ve yönetsel sağlayabilecek merkeziyetsiz otonom organizasyonlar.

Web 3.0'ın Potansiyel Faydaları

• Kontrol ve gizlilik. Kullanıcılar çevrimiçi kimlik ve verilerinin kontrolünü geri kazanacaklar.
• Şeffaflık. İşlemler ve kararlar üzerinde daha iyi görünürlük.
• Dayanıklılık. Tekil hata noktalarına daha az duyarlı uygulamalar.
• Öngörücü zeka ve kişiselleştirme. YZ ve ML, daha duyarlı bir webi mümkün kılacak.
• Merkeziyetsiz finans. Aracı olmadan işlem yapabilme yeteneği.

Web 3.0'ın Potansiyel Zorlukları

• Karmaşıklık. Dağıtık ağlar ve akıllı sözleşmeler, önemli öğrenme eğrileri sunar.
• Güvenlik. Karmaşıklık, güvenliği gerçek bir zorluk haline getiriyor.
• Regülasyon endişeleri. Merkezi bir otoritenin yokluğu, düzenleyici rejimlerin etkisiz olmasına neden olmaktadır.
• Teknik gereksinimler. Blockhainler ve dApp'ler kaynak açısından yoğun olup, pahalı donanım güncellemeleri gerektirir.

Teknoloji seçimi, Web 3.0 uygulamaları geliştirmeye çalışan şirketler için başka bir zorluk olabilir. Ayrıca, Berners-Lee tarafından önerilen Solid adlı alternatif bir teknoloji de vardır; kendisi blok zincirlerinin kişisel veri depoları olarak uygulanabilir olabilmesi için çok yavaş, pahalı ve kamuya açık olduğunu söylemektedir.

Web 3.0 ne zaman gelecek?

Web 3.0'ın çoğu burada, çünkü blockchain ve uygulamaları gerçeğe dönüşüyor. Ancak, Web 1.0'dan Web 2.0'a geçmek 10 yıldan fazla sürdü ve çoğu kişi Web 3.0'ı tamamen uygulamanın eşit veya daha fazla zaman alacağını bekliyor.

Bazı trendler şimdiden meyve vermeye başladı. Web varlıklarının tokenizasyonu halihazırda gerçekleşiyor. Gartner, 2024 yılına kadar şirketlerin %25'inin merkeziyetsiz uygulamalara sahip olacağını tahmin ediyor, ancak bunları merkezi uygulamalar içinde saracaklar. Sosyal medya şirketleri, özellikle Meta, kullanıcılar tarafından oluşturulan metaverse içeriği sunmaya başlıyor. Starbucks ve NBA gibi büyük markalar NFT'ler sunmaya başladı.

Ancak, Web 3.0'ın gelişine dair tahminler dikkat çekici bir şekilde güvenilmez. Bazı iyimserler, 15 yıl önce burada olmasını bekliyorlardı. Temel teknolojileri henüz yeni ortaya çıkarken, Web 3.0'ın muhtemelen en az on yıl uzakta olduğu söyleniyor.

Web 3.0'a nasıl hazırlanmalısın?

En iyi yol, temel teknolojilerini anlamak için bir temel edinmek ve ardından JavaScript gibi web geliştirme dilleriyle deneyim kazanmak, ayrıca Web 3.0 projeleri için popüler olan daha yeni bir dil olan Rust ile de çalışmaktır. Ayrıca, Ethereum, Hyperledger Fabric ve IBM Blockchain gibi başlıca blockchain platformlarına aşina olmak önemlidir.

Web 3.0 araçları, çoğu anahtar bileşeni geliştirmek için mevcuttur ve popülaritesi artmaktadır. Örneğin, Alchemy, Chainstack ve OpenZeppelin, dApp'ler, kripto para cüzdanları ve NFT'ler geliştirmeye yardımcı olurken, Chainlink ve Fluree gibi araçlar entegrasyon ve veri yönetimine yöneliktir. Casper, Ethernal ve Solidity gibi diğer araçlar ise akıllı sözleşmelerin geliştirilmesine odaklanmaktadır.

Web 3.0 gibi bu kadar büyük bir şeyi inşa etmek için açıkça gereken ağır iş, milyonlarca katkıda bulunan arasında paylaşılan bir topluluk çabası haline gelebilir. Eğer hepimiz kendi payımıza düşeni yaparsak, internetin geleceği nihayetinde Nelson ve Berners-Lee gibi vizyonerlerin aklında olan kolektif bilgi "beyni" ile insanların arasında bir simbiyoz gibi görünebilir.