Vàng và Bitcoin: "Đạo tấn công và phòng thủ" trong danh mục đầu tư, ai sẽ thống trị?

Tác giả: Thần Ân

Vàng kỹ thuật số tỏa sáng rực rỡ, vàng truyền thống vững như bàn thạch, sự bổ sung mới là con đường vương giả.

Tại một hội nghị blockchain, tôi đã gặp một nhà quản lý quỹ từ một tổ chức tài chính truyền thống. Ông thừa nhận: “Trước đây, chúng tôi coi Bitcoin là một món đồ đầu cơ, nhưng hiện nay chúng tôi buộc phải đưa nó vào mô hình phân bổ tài sản.” Đằng sau sự chuyển biến này là sự phát triển mạnh mẽ và dần được thể chế hóa của Bitcoin trong hơn mười năm qua.

Trong khi đó, các ngân hàng trung ương toàn cầu đã liên tục gia tăng dự trữ vàng trong 14 năm qua, chỉ riêng trong 11 tháng đầu năm 2023, giá vàng đã tăng tổng cộng 28%, có khả năng đạt mức tăng trưởng hàng năm lớn nhất trong hơn 10 năm.

Vàng và Bitcoin, hai tài sản dường như hoạt động song song, đang trở thành lựa chọn quan trọng trong việc phân bổ tài sản của các nhà đầu tư toàn cầu.

01 Sự thật về mối quan hệ thị trường, không phải thay thế cũng không phải cô lập

Bitcoin từ khi ra đời đã được gán cho danh hiệu “vàng kỹ thuật số”, và thực sự có những điểm tương đồng giữa hai loại này. Điểm chung cốt lõi nhất là sự khan hiếm. Vàng dựa vào sự khan hiếm tự nhiên và chi phí khai thác cao để duy trì giá trị, trong khi Bitcoin duy trì sự khan hiếm thông qua giới hạn tổng số 21 triệu đồng và cơ chế “cắt giảm” diễn ra khoảng bốn năm một lần.

Căn cứ vào sự khan hiếm này, cả hai thường xuất hiện sự biến động đồng hướng ở cấp độ vĩ mô. Nghiên cứu thị trường cho thấy, khi tài sản rủi ro giảm, vàng thường thể hiện mối tương quan âm, trong khi bitcoin lại duy trì mối tương quan dương với tài sản rủi ro. Sự khác biệt này làm nổi bật những thuộc tính khác biệt về bản chất của chúng.

Thị trường năm 2023 đã cung cấp một ví dụ hoàn hảo: trong cuộc khủng hoảng ngân hàng Mỹ vào tháng 3, vàng, như một tài sản an toàn truyền thống, đã tăng giá, trong khi Bitcoin cũng thu hút dòng vốn nhờ câu chuyện “phi tập trung”; và khi lạm phát đạt đỉnh và việc tăng lãi suất chậm lại, cả hai lại cùng hồi phục.

Mối quan hệ “bổ sung có điều kiện” này giúp vàng và bitcoin đóng vai trò khác nhau trong danh mục đầu tư. Vàng giống như một lão tướng dày dạn kinh nghiệm, ổn định trong thời bình và càng thể hiện giá trị trong những lúc hỗn loạn; trong khi bitcoin như một ngôi sao mới đầy tài năng, biến động lớn nhưng tiềm năng vô hạn.

02 Điệu nhảy hai mặt của biến động và phòng ngừa rủi ro

Sự biến động là sự khác biệt nổi bật nhất giữa Bitcoin và vàng. Dữ liệu cho thấy, biên độ giao động trung bình hàng ngày của vàng khoảng 1.14%, trong khi biên độ giao động trung bình hàng ngày của Bitcoin lên tới 3.88%, gấp 3.4 lần vàng. Sự khác biệt về biến động này càng rõ rệt hơn trong các thị trường cực đoan.

Vào tháng 3 năm 2020, khi thị trường toàn cầu giảm mạnh do lo ngại về đại dịch, Bitcoin đã giảm hơn 40% từ đỉnh cao của nó, và giảm 25% trong tháng đó. Trong khi đó, vàng chỉ giảm nhẹ 8% trong thời gian ngắn, sau đó nhanh chóng phục hồi về mức trước khi giảm, và sau đó do nhu cầu trú ẩn an toàn tiếp tục tăng.

Sự khác biệt này xuất phát từ cấu trúc thị trường và nền tảng nhà đầu tư hoàn toàn khác nhau của hai bên.

Thị trường vàng đã có hệ thống trưởng thành, các ngân hàng trung ương, tổ chức và nhà đầu tư cá nhân cùng tham gia, với khối lượng giao dịch hàng ngày khoảng 2500 tỷ USD. Trong khi đó, thị trường Bitcoin mặc dù phát triển nhanh chóng, nhưng khối lượng giao dịch hàng ngày vẫn thấp hơn nhiều so với vàng, và cấu trúc nhà đầu tư chủ yếu là những người ưa mạo hiểm.

Thái độ quản lý cũng là yếu tố quan trọng. Vàng được quản lý chặt chẽ trên toàn cầu và được công nhận rộng rãi, trong khi môi trường quản lý của Bitcoin vẫn đang phát triển, sự khác biệt về chính sách giữa các khu vực pháp lý khiến nó phải đối mặt với sự không chắc chắn lớn.

03 Chiến lược phân bổ vàng/Bitcoin trong danh mục đầu tư

Đối với các nhà đầu tư lý trí, vàng và bitcoin không phải là mối quan hệ lựa chọn giữa hai cái mà là vấn đề làm thế nào để phân bổ hợp lý.

Nghiên cứu cho thấy việc phân bổ 1% đến 5% Bitcoin trong danh mục đầu tư có thể cải thiện lợi nhuận điều chỉnh theo rủi ro. Nhưng điều này chủ yếu đến từ sự gia tăng mạnh mẽ của giá Bitcoin, chứ không phải là sự giảm thiểu biến động. Để cân bằng rủi ro biến động, vàng tỏ ra đáng tin cậy hơn.

Vàng chủ yếu cung cấp sự ổn định trong danh mục đầu tư. Khi thị trường chứng khoán giảm mạnh, vàng thường có mối quan hệ âm với cổ phiếu, do đó giúp chống lại rủi ro của danh mục đầu tư. Trong khi đó, Bitcoin do có mối tương quan cao với các tài sản rủi ro như cổ phiếu công nghệ, không thể thực hiện chức năng này tốt như vàng.

Tỷ lệ cấu hình phụ thuộc vào sở thích rủi ro của nhà đầu tư:

• Nhà đầu tư bảo thủ: Tỷ lệ phân bổ vàng có thể được tăng cường hợp lý, tỷ lệ bitcoin giữ ở mức thấp hoặc không phân bổ.
• Nhà đầu tư cân bằng: Giữ cấu trúc cân bằng giữa vàng và Bitcoin, mỗi loại chiếm 3%-5%.
• Nhà đầu tư năng động: Có thể tăng tỷ lệ phân bổ Bitcoin, sử dụng vàng như một biện pháp phòng ngừa rủi ro.

Sự phân bổ khác biệt này giúp vàng và bitcoin bổ sung cho nhau trong danh mục đầu tư, thay vì chỉ cạnh tranh đơn giản. Một chuyên gia đầu tư thay thế kỳ cựu chỉ ra: “Vàng và bitcoin không phải là hàng thay thế. Mối tương quan giữa hai thứ này rất thấp, thường dao động trong khoảng từ -0.5 đến 0.5.”

04 Xu hướng tương lai, vàng số hay vàng thật?

Với sự phát triển của công nghệ blockchain và sự mở rộng của các ứng dụng, quá trình thể chế hóa Bitcoin đang tăng tốc. Các tổ chức tài chính truyền thống như Ngân hàng DBS Singapore, Ngân hàng Mellon New York đã bắt đầu cung cấp dịch vụ liên quan đến Bitcoin. Việc phê duyệt ETF Bitcoin giao ngay tại Mỹ vào đầu năm 2024 càng tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư tổ chức.

Để Bitcoin thực sự cạnh tranh với vàng, vẫn cần vượt qua nhiều thách thức. Chuyên gia chiến lược cấp cao của Hiệp hội Vàng Thế giới tại thị trường Bắc Mỹ, Kang Qiao, chỉ ra: “Vàng có những trường hợp sử dụng, nó là dự trữ của các ngân hàng trung ương được Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế công nhận, trong khi Bitcoin ngoài việc đầu tư mang tính đầu cơ, hiện không có trường hợp sử dụng rõ ràng.”

Vàng cũng đang không ngừng tiến hóa. Các ngân hàng trung ương trên thế giới đang khám phá ứng dụng của công nghệ blockchain trong thị trường vàng, theo dõi nguồn gốc vàng trong chuỗi cung ứng và nâng cao hiệu quả thanh toán sau giao dịch. Xu hướng phát triển tích hợp giữa “vàng số” và “vàng truyền thống” có thể cung cấp cho các nhà đầu tư một giải pháp toàn diện.

Cảnh tượng có thể xảy ra trong tương lai là: vàng tiếp tục đóng vai trò như một trụ cột ổn định trong hệ thống tài chính toàn cầu, trong khi bitcoin sẽ trở thành một tài sản mới nổi có rủi ro cao và lợi nhuận cao, dần dần được nhiều nhà đầu tư tổ chức chấp nhận hơn. Cả hai đều thực hiện vai trò riêng trong cuộc cách mạng hệ thống tiền tệ, cùng nhau đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư khác nhau.

Không chỉ các ông lớn phố Wall bắt đầu đưa Bitcoin vào bảng cân đối kế toán, mà các ngân hàng trung ương trên toàn cầu cũng đã liên tục tăng cường nắm giữ vàng trong 14 năm qua, trong đó có ngân hàng trung ương của Trung Quốc, Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Philippines và Ấn Độ. Các nhà phân tích của Goldman Sachs, Bank of America và JPMorgan vẫn lạc quan về xu hướng giá vàng vào năm 2025.

Nhà đầu tư không nên coi vàng và bitcoin là đối thủ cạnh tranh, mà nên xem chúng như những công cụ để đối phó với các rủi ro khác nhau. Chiến lược khôn ngoan là điều chỉnh tỷ lệ của cả hai một cách linh hoạt dựa trên môi trường thị trường, vừa nắm bắt tiềm năng tăng trưởng của bitcoin, vừa sử dụng vàng để giảm biến động tổng thể của danh mục đầu tư.