Tỷ lệ Giá trên Lợi nhuận (P/E) là gì?

Điểm mấu chốt

• Tỷ lệ P/E cho biết các nhà đầu tư sẵn sàng trả bao nhiêu cho mỗi đô la lợi nhuận của một công ty, giúp đánh giá nhanh chóng xem một tài sản có bị định giá quá cao hay quá thấp.

• Có nhiều loại tỷ lệ P/E khác nhau — như trailing, forward, tuyệt đối và tương đối — cung cấp những góc nhìn khác nhau, nhưng tất cả đều cần có bối cảnh, như tiêu chuẩn ngành và tiềm năng tăng trưởng của công ty.

• Tỷ lệ P/E không hoạt động tốt cho tiền điện tử vì hầu hết chúng không tạo ra lợi nhuận hoặc báo cáo theo cách tương tự như các công ty. Tuy nhiên, các phương pháp định giá tương tự đang được thử nghiệm trong một số lĩnh vực của tài chính phi tập trung (DeFi).

Giới thiệu

Nếu bạn đã từng cân nhắc việc mua cổ phiếu, có thể bạn đã gặp thuật ngữ tỷ lệ P/E. Đây là viết tắt của tỷ lệ Giá-Cổ tức, một công cụ rất được các nhà đầu tư sử dụng để đánh giá xem có đáng để mua cổ phiếu hay không. Nhưng, thực sự nó có nghĩa là gì và được sử dụng như thế nào?

Tỷ lệ P/E là gì?

Tỷ lệ P/E so sánh giá cổ phiếu của một công ty với lợi nhuận của nó. Nó giúp các nhà đầu tư xác định xem cổ phiếu của một công ty được định giá quá cao, quá thấp hoặc có giá hợp lý bằng cách so sánh giá hiện tại của cổ phiếu với lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (BPA).

Nói cách khác, tỷ lệ này cho thấy các nhà đầu tư sẵn sàng trả bao nhiêu cho mỗi đô la lợi nhuận của một công ty.

Công thức P/E

Tỷ lệ P/E = (Giá cổ phiếu / Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu)

Chúng ta có thể tính toán lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (BPA) bằng cách chia tổng lợi nhuận của công ty ( sau thuế và cổ tức ưu đãi) cho số lượng cổ phiếu phổ thông trung bình có sẵn trên thị trường trong một khoảng thời gian cụ thể.

Các loại tỷ lệ P/E

Có nhiều cách để phân tích tỷ lệ P/E. Mỗi phiên bản cung cấp một góc nhìn khác nhau:

• P/E trailing: dựa trên lợi nhuận của công ty trong 12 tháng qua. Đây là loại phổ biến nhất và phản ánh hiệu suất thực tế.

• P/E forward: sử dụng các dự báo lợi nhuận cho 12 tháng tới. Dựa trên kỳ vọng và ước tính của các nhà phân tích.

• P/E tuyệt đối: chỉ đơn giản là công thức cơ bản của tỷ lệ P/E — giá hiện tại của cổ phiếu chia cho lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (BPA) gần nhất — mà không có bất kỳ tham chiếu nào khác.

• P/E tương đối: so sánh tỷ lệ P/E của một công ty với một điểm chuẩn (benchmark), chẳng hạn như trung bình ngành hoặc lịch sử hiệu suất.

Diễn giải tỷ lệ P/E

Để giải thích tỷ lệ P/E, cần xem xét bối cảnh. Một tỷ lệ P/E cao có thể gợi ý rằng các nhà đầu tư kỳ vọng vào sự tăng trưởng cao của lợi nhuận trong tương lai và sẵn sàng trả một giá trị cao hơn cho điều đó. Mặt khác, một tỷ lệ P/E thấp có thể chỉ ra rằng cổ phiếu đang bị định giá thấp hoặc rằng công ty đang gặp khó khăn.

Tuy nhiên, tỷ lệ P/E "cao" hoặc "thấp" có thể thay đổi tùy thuộc vào lĩnh vực hoặc ngành công nghiệp. Ví dụ, các công ty công nghệ thường có tỷ lệ P/E cao hơn so với các công ty tiện ích do tiềm năng tăng trưởng của chúng.

Tại sao tỷ lệ P/E lại quan trọng?

Tỷ lệ P/E là một cách nhanh chóng để các nhà đầu tư đánh giá giá trị của một cổ phiếu. Nó đặc biệt hữu ích để so sánh các công ty trong cùng một ngành. Ví dụ, nếu hai công ty hoạt động trong cùng một lĩnh vực, nhưng một công ty có tỷ lệ P/E cao hơn nhiều, các nhà đầu tư có thể phân tích xem sự khác biệt đó có được biện minh bởi những kỳ vọng tăng trưởng cao hơn hoặc các yếu tố khác hay không.

Tỷ lệ P/E cũng hữu ích cho:

• Sàng lọc: các nhà đầu tư có thể sử dụng tỷ lệ P/E để xác định các cổ phiếu có tiềm năng bị định giá thấp.

• Đánh giá xu hướng lịch sử: so sánh tỷ lệ P/E hiện tại của một công ty với các giá trị trước đây có thể chỉ ra cách mà cái nhìn của thị trường về công ty đó đã thay đổi theo thời gian.

• Benchmarking: so sánh tỷ lệ P/E với mức trung bình của ngành hoặc của thị trường tổng thể giúp hiểu bối cảnh và liệu cổ phiếu có giá hợp lý hay không.

Hạn chế của tỷ lệ P/E

Mặc dù tỷ lệ P/E hữu ích, nhưng không hoàn hảo và không nên được sử dụng một cách riêng lẻ. Có một số hạn chế cần xem xét:

• Không áp dụng nếu lợi nhuận là âm. Tỷ lệ P/E không được áp dụng khi một công ty đang chịu lỗ.

• Không tiết lộ sự khác biệt trong nhịp độ tăng trưởng. Một tỷ lệ P/E cao hơn có thể là điều bình thường đối với các công ty tăng trưởng nhanh, trong khi một tỷ lệ thấp hơn có thể được mong đợi cho một công ty lâu đời hơn và có lợi nhuận ổn định. Ngữ cảnh là rất quan trọng.

• Có thể bị thao túng. Một số công ty có thể thay đổi cách báo cáo lợi nhuận của họ để tạo ra kết quả tích cực hơn.

• Bỏ qua các yếu tố khác. Tỷ lệ P/E không tính đến nợ, dòng tiền và các yếu tố thiết yếu khác.

Do đó, mặc dù đây là một công cụ hữu ích, nhưng việc phân tích các chỉ số khác như doanh thu, biên lợi nhuận và mức độ nợ của công ty cũng rất quan trọng.

So sánh tỷ lệ P/E giữa các ngành

Tỷ lệ P/E có thể thay đổi khá nhiều tùy thuộc vào loại hình doanh nghiệp. Vì vậy, việc so sánh các công ty trong cùng một lĩnh vực là rất quan trọng. Ví dụ:

• Ngành công nghệ: thường có tỷ lệ P/E cao hơn do kỳ vọng tăng trưởng nhanh.

• Ngành dịch vụ công: thường có tỷ lệ P/E thấp hơn, vì có lợi nhuận ổn định và có thể dự đoán được.

Nếu bạn so sánh tỷ lệ P/E của một công ty công nghệ với tỷ lệ của một công ty tiện ích mà không xem xét ngữ cảnh, bạn có thể rút ra những kết luận sai lầm.

Tỷ lệ P/E và tiền điện tử

Bạn có thể tự hỏi liệu tỷ lệ P/E có hiệu quả cho Bitcoin hoặc các loại tiền điện tử khác không. Câu trả lời ngắn gọn là: không hoàn toàn. Tỷ lệ P/E được sử dụng cho các công ty có báo cáo lợi nhuận rõ ràng, vì phép tính phụ thuộc vào những lợi nhuận đó. Hầu hết các loại tiền điện tử không tạo ra báo cáo lợi nhuận theo cách giống như các công ty truyền thống.

Tuy nhiên, một số nhà phân tích sử dụng các khái niệm tương tự trong một số lĩnh vực của ngành tiền điện tử — như các nền tảng tài chính phi tập trung (DeFi) kiếm tiền từ hoa hồng. Ví dụ, họ có thể đánh giá giá của một loại tiền điện tử bằng cách xem xét số tiền mà nền tảng thu được từ các khoản hoa hồng đó. Những cách tiếp cận này vẫn còn mang tính thử nghiệm và chưa được phổ biến rộng rãi, nhưng cho thấy cách mà mọi người đang cố gắng thích ứng các khái niệm tài chính truyền thống vào thế giới tiền điện tử.

Những cân nhắc cuối cùng

Tỷ lệ Giá/Lợi nhuận (P/E) là một chỉ số được sử dụng rộng rãi, cho biết giá trị của một cổ phiếu, so sánh giá hiện tại của nó với lợi nhuận của công ty. Nó giúp các nhà đầu tư xác định xem một cổ phiếu có được định giá hợp lý dựa trên tiềm năng lợi nhuận hay không. Tỷ lệ P/E không hoàn hảo — và không nên được sử dụng một cách đơn lẻ — nhưng nó là một điểm khởi đầu tuyệt vời để đánh giá cổ phiếu.

Đọc thêm

• Đường cong lợi suất là gì và cách sử dụng nó?

• Basis trading là gì và nó hoạt động như thế nào?

• Phân tích kỹ thuật là gì?

• Cách đọc các mô hình nến phổ biến nhất