## Đeo dớ là gì và tại sao nhà đầu tư không thể tránh khỏi

**Đeo dớ** là trạng thái nhà đầu tư mua tài sản ( cổ phiếu, crypto, quỹ đầu tư, v.v.) với kỳ vọng giá sẽ tăng lên. Nhưng khi ngược lại xảy ra, giá giảm mạnh, nhà đầu tư khi thấy số âm màu đỏ, thay vì chấp nhận lỗ bằng cách bán ra, lại chọn giữ cổ phiếu với hy vọng một ngày nào đó giá sẽ trở lại. Kết quả là giá càng giảm và chi phí đầu tư trên mỗi đơn vị càng thể hiện rằng cách nghĩ đó là sai lầm.

Chuyện này xảy ra thường xuyên vì **phần lớn trí tuệ của nhà đầu tư sẽ chọn tin vào cảm xúc của thị trường hơn là dữ liệu thực tế**, pha trộn với quyết định mua cổ phiếu dựa trên các lý do không có nền tảng vững chắc.

## Tại sao người lại đeo dớ? Thật sự có 4 trường hợp

**Trường hợp đầu tiên: Tăng giá không có lý do**
Một cổ phiếu giao dịch ở 5 đồng, nhiều tháng ít giao dịch, rồi "bùng nổ" giá từ 5 → 6 → 10 đồng trong thời gian ngắn. Không khí thị trường sôi động, ai cũng muốn mua. Nhà đầu tư theo đà cũng bị cuốn theo, nghĩ rằng "Chắc chắn nó sẽ lên tới 15 đồng." Quyết định mua ở 10 đồng, 1,000 cổ, tổng 10,000 đồng. Rồi ngày hôm sau, giá tụt xuống còn 3 đồng, lỗ 7,000 đồng. Lúc này cũng là "đeo dớ" theo tiêu chuẩn.

**Trường hợp thứ hai: Tin đồn "bí mật" không có căn cứ**
Bạn bè nói hoặc thấy đăng bài rằng "Nhà đầu tư lớn sẽ vào công ty XYZ," bạn vội vàng mua mà không kiểm tra xem có đúng không. Nguyên nhân là cổ đông cũ muốn bán cổ phần, tạo ra tin đồn lan truyền, khiến nhiều nhà đầu tư nhảy vào mua. Khi giá tăng, chủ cũ bán ra, tin đồn lắng xuống, lượng bán giảm, giá sụp đổ, và người mới cuối cùng cũng đeo dớ.

**Trường hợp thứ ba: Cổ phiếu tốt nhưng mua khi giá cao**
Học về cổ phiếu MOE, thấy doanh nghiệp tốt, tăng trưởng, P/E hợp lý, tâm lý muốn mua nhiều. Sau đó, ban lãnh đạo thông báo "tăng trưởng chậm lại" hoặc có tin xấu, kết quả là lợi nhuận giảm, nhà đầu tư vẫn giữ vì nghĩ "Cổ phiếu tốt, chắc chắn sẽ tăng." Kết quả là đeo dớ kiểu quỹ đầu tư.

**Trường hợp thứ tư: Sai lầm về thời điểm**
Giá cổ phiếu đơn vị là 100 đồng, bạn mua ở 90 đồng, tính P/E tốt, vào mua. Sau đó, thị trường có tin xấu, giá giảm còn 50 đồng, bạn giữ chờ giá hồi phục nhưng không lên nữa vì dữ liệu nền tảng của công ty đã thay đổi.

## 4 cách thoát khỏi đeo dớ và phòng tránh từ đầu

**Điều 1: Stop Loss là nghệ thuật "từ bỏ để sống"**

Nhà đầu tư chuyên nghiệp cần đặt điểm Stop Loss ngay từ đầu. Ví dụ mua cổ UAA ở 20 đồng, đặt Stop Loss 5% = 1 đồng, nghĩa là nếu giá xuống còn 19 đồng, phải bán ngay để tránh mất nhiều hơn. Ai làm theo nguyên tắc này sẽ không đeo dớ nặng vì chỉ mất 5%, thay vì mất 70% sau này.

Mức % chấp nhận được tùy khả năng chịu rủi ro. Nhà đầu tư dài hạn có thể đặt 3%, nhà đầu tư lướt sóng có thể đặt 7-10%. Quan trọng là **phải đặt trước khi vào và thực hiện nghiêm túc**.

**Điều 2: Đặt điểm bán "điểm ra" chứ không chờ ngày**

Nhà đầu tư ngắn hạn cần xác định rõ "lên chút là bán ngay." Ví dụ mua cổ DEF ở 5 đồng, 5,000 cổ, đặt mục tiêu bán khi đạt 5.2 đồng, chốt lời 0.2 đồng, thu về 1,000 đồng. Dù nhỏ, nhưng đó là cách gọi là Scalping, có người gọi là "chơi vòng". Lấy 1-2% lợi nhuận mỗi vòng, nhưng làm nhiều lần sẽ tích lũy lợi nhuận. Ưu điểm là bạn không bao giờ đeo dớ vì đã thoát ra rồi.

**Điều 3: Học hỏi, học hỏi, học hỏi trước khi mua**

Đầu tư không phải đánh bạc. Trước khi mua cổ phiếu, phải tự hỏi:
- Doanh nghiệp này làm gì?
- Có lợi nhuận thực không?
- Có thể tăng trưởng không?
- Giá cổ phiếu hiện tại có hợp lý không?

Nếu có quản lý hoặc tin đồn xấu, nên bỏ qua. **Đừng mua theo đám đông** vì mua theo đám đông là tự làm ngu.

**Điều 4: "Chọn mua" là công cụ nếu bạn đúng**

Giả sử mua 1,000 cổ ở 1 đồng, giá giảm còn 0.5 đồng, bạn nghiên cứu lại và vẫn tin cổ phiếu tốt, mua thêm 2,000 cổ ở 0.5 đồng, tổng chi phí 2,000 đồng. Giờ có 3,000 cổ, trung bình giá là 0.67 đồng. Khi giá vượt 0.67 đồng, bạn có lợi nhuận.

**Nhưng điều quan trọng**: "Chọn mua" phải dựa trên nền tảng thực sự. Đừng mua chỉ vì "chưa bỏ cuộc" hoặc "nghĩ nó sẽ tăng." Mua không dựa nền tảng sẽ làm tăng khả năng thua lỗ của bạn.

## Tóm lại, đeo dớ không phải là số phận, đó là lựa chọn

Người đeo dớ thường cứ mua tiếp vì nghĩ "đã đeo rồi mà còn sống được," dẫn đến đeo dớ thêm nữa. Thực ra, **đeo dớ hoàn toàn có thể phòng tránh 100%** bằng cách đặt Stop Loss, nghiên cứu nền tảng, chấp nhận mất mát nhỏ khi cần thiết. Chờ giá "lội ngược dòng" là chỉ mong đợi điều xấu, còn mua khi giá đã cao là nguyên nhân dẫn đến đeo dớ.

Người giỏi và người mới đều khác nhau, quan trọng là "người mới học từ sai lầm," còn "người giỏi" học từ người khác sai lầm.

Nếu bạn vẫn còn nói "đeo dớ" ngay bây giờ, hãy đặt Stop Loss hợp lý, đúng thời điểm, và **chấp nhận từ bỏ để sống** là điều cốt yếu.