Web3 girişim tartışması: şifreleme projeleri, açık kaynak gerekli mi?

Web3 dünyasında, açık kaynak neredeyse bir “politik doğruluk” haline geldi. Merkeziyetsizlik, şeffaflık, doğrulanabilirlik gibi bu ilkeler doğal olarak “açık kod” ile bağdaştırılıyor. Bir blok zinciri projesi açık kaynak değilse, genellikle topluluğun güvenini kazanmakta zorlanır. Yatırımcılar da şunu sorgular: Eğer merkeziyetsiz olduğunu söylüyorsan, neden saklamaya çalışıyorsun?

Bu kavram, boşuna ortaya çıkmamıştır. İnternetin "Açık Kaynak Hareketi"nden gelmektedir.

90'lı yıllardaki Linux'tan, 2000'li yıllardaki Apache, MySQL'e, ardından mobil internet çağındaki Android'e kadar, Açık Kaynak yazılımı adım adım yeni bir uzlaşı oluşturdu: Kod, tüm insanlığa ait olmalı, bir şirkete değil.

2009 yılına geldiğinde, Bitcoin doğduğunda, Satoshi Nakamoto kaynak kodunu doğrudan SourceForge'da yayınladı. Hiçbir denetim şirketinin onayı yoktu, hiçbir hükümet izni yoktu; tek güven, herkesin kodu indirebilmesi, düğümleri çalıştırabilmesi ve işlemleri doğrulayabilmesinden geliyordu. Böylece, açık kaynak Web3 dünyasında bir kural haline gelmeye başladı.

Ancak, Açık Kaynak'ın anlamı sadece şeffaflıkla sınırlı değildir. Açık Kaynak, herhangi bir geliştiricinin fork edebileceği, geliştirebileceği ve kod sunabileceği anlamına gelir. Birçok Web3 tanınmış projesi, Açık Kaynak yöntemiyle topluluk ve geliştiricilerle bir “teknik uzlaşma” kurmuştur.

En tipik örnek olarak Ethereum gösterilebilir. Açık kaynak kodu yalnızca doğrudan yeniden kullanılmış değil, aynı zamanda yüzlerce EVM uyumlu zincirin türemesine yol açmış, sayısız geliştiriciyi de katkıcı olarak katılmaya teşvik etmiştir ve protokolün sürekli olarak güncellenmesine katkıda bulunmuştur. Örneğin, 2015 yılında topluluk geliştiricisi Fabian Vogelsteller EIP-20'yi (sonradan ERC-20 olarak bilinen) önerdi ve bu, token temellerini atarak DeFi'nin refahının temelini oluşturdu; bir diğer örnek olarak, 2017 yılında Dieter Shirley (CryptoKitties'in baş mimarı) ve diğerlerinin önerdiği EIP-721, günümüzdeki NFT'nin temel standardı haline geldi; hatta topluluk araştırmacısı Eric Conner ve diğerleri tarafından başlatılan EIP-1559, işlem ücreti mekanizmasında devrim niteliğinde bir iyileştirme getirerek Ethereum'un ekonomik modelini etkiledi.

Denilebilir ki, açık kaynak sayesinde Ethereum sürekli olarak yeni geliştiricileri kendine çekebiliyor ve “dış katkılar” yavaş yavaş “sektör standardı” haline gelerek gerçek bir ağ etkisi oluşturuyor.

Ama sorun şu ki, açık kaynak bedava bir öğle yemeği değildir. Getirdiği sadece güven ve ortaklık değil, aynı zamanda “engel kaldırma, surların seyreltilmesi” ve açıkça rekabet anlamına gelir.

Temel kodu güneşin altına koyduğunuzda, rakipler neredeyse sıfır maliyetle kopyalayabilir. Tarihte sayısız “Ethereum katili” böyle doğdu: EOS'tan Tron'a, ardından gelen bir dizi EVM uyumlu zincire kadar, bunların çoğu Ethereum'un kod kütüphanesini doğrudan yeniden kullanıyor, sadece konsensüs mekanizması, performans parametreleri veya finansal teşvikler üzerinde ayarlamalar yapıyor.

Aynı hikaye, uygulama katmanında da ortaya çıkıyor. En tipik örnek 2020'nin DeFi yazıdır. Uniswap, AMM modelini kullanarak merkeziyetsiz ticaretin yeni bir paradigmasını yarattı, ancak sözleşmeler tamamen açık kaynak olduğu için, SushiSwap neredeyse hiç Ar-Ge maliyeti olmadan doğrudan kodu kopyaladı ve ek likidite madenciliği teşvikleri ekledi. Kısa bir süre içinde, Uniswap'ın 1 milyar dolardan fazla likiditesi çekildi ve piyasa bir ara SushiSwap'ın onu tamamen değiştireceğini düşündü.

Gerçek şu ki, açık kaynak yenilik eşiğini düşürürken, “vampir tarzı rekabeti” de büyütmüştür. Web3 projeleri için yalnızca teknik üstünlük yeterli değildir; marka, ekosistem ve yönetişim alanında sürekli birikim de gereklidir, aksi takdirde sadece kod ile bir koruma duvarı oluşturmak yeterli olmayacaktır.

Bu da bir paradoksa yol açtı: Ne kadar açık bir proje olursa, rakiplerin ortaya çıkması o kadar kolaydır; ne kadar kapalı bir kod olursa, kullanıcıların ve yatırımcıların güvenini kazanmak o kadar zordur.

Peki, Web3 girişimcileri ne yapmalı? Portal Labs, aşağıdaki noktaların destek olabileceğini düşünüyor.

İlk olarak, açık kaynağı bir başlangıç noktası olarak düşünün, bir son nokta olarak değil.

Açık kaynak kodu geliştiricileri ve toplumu çekebilir, ancak bir projenin değerini gerçekten belirleyen, sonraki sürekli inşa sürecidir. Ethereum'un dönemleri aşabilmesinin nedeni, EVM'nin açık kaynak olması değil, EIP öneri mekanizması, vakıf desteği ve uzun vadeli geliştirici topluluğu gibi bu "tamamlayıcı sistemler"in oluşmasıdır.

Web3 girişimcileri için, açık kaynak sadece bir kapı eşiğidir, savunma hattı ise yönetim, ekosistem ve ağ etkisi ile inşa edilmelidir.

İkincisi, farklılık üzerinde çalışmak.

Uniswap'ın nihayetinde ayakta kalmasının nedeni, kodunun benzersiz olması değil, açık kaynak dışında sürekli olarak kendi engellerini inşa etmesidir. Sürekli olarak V2 ve V3 iterasyonları sunarak, merkezi bir likidite tasarımını öncülük ederek, fonların kullanım verimliliğini artırmıştır; vakıf ve yönetim mekanizması aracılığıyla, geliştiricileri ve topluluğu uzun vadeli bağlılık oluşturmaya çekmiştir; daha da önemlisi, Uniswap DeFi'nin “varsayılan girişi” haline gelmiştir, marka bilinirliği ve uyum arayışları, onun yerine geçilmesi zor bir konumda olmasını sağlamıştır.

Web3 girişimcileri için, eğer açık kaynak seçiliyorsa, düşünülmesi gereken şey şudur: Başkaları kodu kopyaladıysa, ürün deneyimini, topluluk atmosferini, uyum yapısını ve işbirliği ilişkilerini kopyalayabilirler mi? Ve bunlar, genellikle uzun vadeli hayatta kalmayı belirleyen gerçek unsurlardır.

Üçüncüsü, Açık Kaynak kullanarak “kaldıraç” yapmak.

Açık kaynak sadece risk değildir, aynı zamanda potansiyeli de artırabilir. Birçok proje “katmanlı açık kaynak” modelini benimsemektedir - alt düzey protokol açık kaynak olup, topluluk ile ortak inşa etmeye olanak tanırken; temel algoritmalar veya uygulama katmanı kapalı kaynak olarak tutulmakta ve bir denge sağlanmaktadır. Örneğin, DYDX'in alt düzey eşleştirme mantığı açık kaynaktır, ancak risk kontrolü ve eşleştirme motorunun çekirdek kısmı kapalı kaynak olarak kalmakta ve farklılaşmış bir avantaj sağlamaktadır.

Ayrıca bazı ekipler, Açık Kaynak'ı bir iş geliştirme aracı olarak görerek, erişim engelini düşürerek başkalarının ekosistemi büyütmesini sağlıyor. Örnek olarak, Cosmos SDK ve Polkadot Substrate, tamamen Açık Kaynak bir altyapı çerçevesi ile sayısız kamu blok zinciri projesinin kendi ekosistemlerinde ikinci kez geliştirilmesini sağlıyor ve sonunda “başkalarının inovasyonunu” kendi ağ etkisine geri kazandırıyor.

Açık Kaynak hem Web3'ün güven temeli hem de girişimcilerin iki ucu keskin kılıcıdır. Geliştiricileri çekebilir, ekosistem oluşturabilir, ancak rekabeti artırır ve koruma duvarını seyreltir. Ancak açık kaynak, “olup olmamak” değil, “nasıl açılacağı” sorunudur. Gerçekten akıllı Web3 girişimcileri, ne kör bir şekilde kapalı kalır ne de safça tamamen serbest bırakır, bunun yerine güven ve rekabet arasında kendilerine ait bir orta yol bulurlar.

Eğer açık kaynak yapmaya karar verirseniz, aşağıda Portal Labs'ın açık kaynak öneri listesi bulunmaktadır:

1. Sınırları Belirleyin

Protokol katmanı, akıllı sözleşmeler gibi temel kodların tamamen Açık Kaynak olması önerilir, böylece şeffaflık ve güven tesis edilebilir. Ticari algoritmalar, eşleştirme mantığı ve risk kontrol modelleri ise kapalı kaynak olabilir, böylece benzersiz bir avantaj oluşturulabilir.

GitHub'da depo yönetimi önerilir, açık kaynak lisansları (örneğin MIT, GPL) belirtilmeli, iç modüller bağımsız kapalı kaynak bakımı yapılmalıdır.

2. Kurumsal İşbirliği

Ethereum'in EIP modelini öğrenin, teklif süreci oluşturun (PR → İnceleme → Topluluk oylaması).

Herkesin erişebileceği bir Discord/forum oluşturulabilir ve “Teklif Gönderme” bölümü kurulabilir; her ay düzenli olarak bir topluluk Çağrısı yapılabilir ve teklifler gözden geçirilebilir.

3.Hızlı İterasyon

Açık kaynak, başkalarının kodu kopyalayabilmesi anlamına gelir, bu yüzden kaleniz iterasyon hızınıza dayanmalıdır.

“İki haftada bir küçük sürüm, üç ayda bir büyük sürüm” ritminin oluşturulmasını öneriyorum ve Roadmap'i resmi web sitesinde veya GitHub Projesinde yayımlamak.

4.Markalar ve Güven

Açık kaynak dünyasında teknoloji kopyalanabilir, ancak güven kopyalanamaz. Gerçek engeller genellikle topluluk atmosferi ve uyum araştırmalarından kaynaklanır.

Güvenlik denetimi, uyum onayı ve topluluk etkinliklerini “temel beceriler” olarak ele almanızı öneririm, örneğin

• Düzenli kamuya açık denetim raporları;
• Uygunluk raporu hazırlaması için bir hukuk bürosu davet etme;
• Hackathonlar ve geliştirici konferansları aracılığıyla kullanıcıları ve geliştiricileri ekosistemde tutmak.

5.Ekolojik Kaldıraç

Açık Kaynağı geliştiricileri ve şirketleri çekmek için bir araç olarak görmek, sadece “kod sunmak” yerine.

Örneğin:

• SDK/şablonları sağlamak, ikinci geliştirme engelini azaltmak;
• Grant programı kurun, protokolünüze dayalı uygulamaları finanse edin;
• Üç ila beş ana ekosistem ortağı (cüzdanlar, borsalar, veri platformları) ile entegrasyon sağlamak.