Thị trường Mỹ mở cửa: ETF altcoin bước vào kỷ nguyên mới

I. ETF Altcoin Tập Trung Niêm Yết

Quý IV năm 2025, thị trường Mỹ chứng kiến thời kỳ bùng nổ tập trung của các ETF altcoin giao ngay. Sau khi Bitcoin và Ethereum mở cửa cho ETF, các ETF altcoin như XRP, DOGE, LTC, HBAR lần lượt được niêm yết tại Mỹ, trong khi các tài sản như AVAX, LINK cũng bước vào giai đoạn phê duyệt nhanh. Trái ngược rõ rệt với cuộc chiến pháp lý kéo dài mười năm của Bitcoin ETF, nhóm ETF altcoin này đã hoàn thành toàn bộ quy trình từ đăng ký đến niêm yết chỉ trong vài tháng, cho thấy sự chuyển biến quan trọng trong thái độ quản lý của Mỹ. Sự xuất hiện hàng loạt của ETF altcoin không còn là sự kiện đơn lẻ, mà là kết quả tự nhiên sau khi cấu trúc quản lý tiền mã hóa được nới lỏng mang tính cấu trúc.

Ngòi nổ cho làn sóng niêm yết lần này chủ yếu xuất phát từ hai điểm: Sửa đổi “Tiêu chuẩn Niêm yết Chung cho Cổ phiếu Ủy thác Hàng hóa” được SEC phê duyệt ngày 17/9/2025, và điều khoản “8(a)” được kích hoạt trong thời gian chính phủ Mỹ đóng cửa vào tháng 11. Tiêu chuẩn niêm yết chung thiết lập hệ thống tiếp cận thống nhất cho ETF tài sản mã hóa, giúp tài sản đáp ứng điều kiện không còn phải đối mặt với quy trình xét duyệt kéo dài của SEC từng cái một. Chỉ cần tài sản mã hóa đó có lịch sử giao dịch trên thị trường phái sinh được CFTC giám sát từ 6 tháng trở lên và có cơ chế chia sẻ giám sát, hoặc trên thị trường đã có ETF với ít nhất 40% tỷ trọng liên quan, đều có thể áp dụng chế độ này, rút ngắn chu kỳ phê duyệt tại sàn giao dịch từ 240 ngày xuống còn 60–75 ngày.

Thứ hai, việc kích hoạt điều khoản “8(a)” vào tháng 11 cùng với thế bị động của SEC đã tăng tốc quá trình ra mắt các ETF này. Trong thời gian chính phủ Mỹ đóng cửa, tiêu chuẩn chung từng bị gián đoạn ngắn, nhưng ngày 14/11, SEC đã ban hành hướng dẫn lần đầu tiên cho phép nhà phát hành chủ động loại bỏ điều khoản sửa đổi trì hoãn trong bản đăng ký S-1. Theo Luật Chứng khoán năm 1933, điều khoản 8(a) quy định bản đăng ký không chứa điều khoản này sẽ tự động có hiệu lực sau 20 ngày trừ khi SEC chủ động ngăn chặn. Điều này tạo ra một kênh ngầm cho phép niêm yết. Vì chính phủ đóng cửa, các cơ quan không thể kịp thời chặn từng đơn đăng ký. Bitwise, Franklin Templeton và các nhà phát hành khác đã kịp thời tận dụng cơ hội, loại bỏ điều khoản trì hoãn để đăng ký nhanh, thúc đẩy ETF altcoin đồng loạt ra mắt vào nửa cuối tháng 11, tạo nên làn sóng niêm yết ETF tài sản mã hóa hiện tại.

II. Phân Tích Hiệu Suất Các ETF Altcoin Chính (10–12/2025)

Solana (SOL)

Các sản phẩm SOL đầu tiên niêm yết ngày 28/10, dù giá SOL kể từ đó giảm liên tiếp khoảng 31%, nhưng dòng tiền vẫn đổ vào bất chấp xu hướng giảm. Tính đến 2/12, toàn bộ nhóm SOL ETF ghi nhận dòng tiền ròng lũy kế 618 triệu USD, tổng tài sản đạt 915 triệu USD, chiếm 1,15% tổng vốn hóa SOL. Đạt quy mô như vậy chỉ trong chưa đầy hai tháng cũng phần nào phản ánh sự công nhận rộng rãi của thị trường về vị thế “chuỗi công khai lớn thứ ba” của SOL.

BSOL do Bitwise phát hành nổi bật nhất, chỉ riêng quỹ này đã thu hút khoảng 574 triệu USD, trở thành quỹ có dòng vốn vào lớn nhất trong số các SOL ETF. Thành công của BSOL đến từ cơ chế lợi nhuận staking—tất cả SOL nắm giữ đều được staking trực tiếp, phần thưởng staking không chia cho nhà đầu tư mà tự động tái đầu tư, giúp gia tăng giá trị tài sản ròng của quỹ. Cách kết nối lợi nhuận staking với NAV này mang đến giải pháp thay thế hợp pháp, thuận tiện và có lợi cho các tổ chức/nhà đầu tư muốn tham gia hệ sinh thái SOL nhưng không muốn tự quản lý private key và node.

Ripple (XRP)

XRP ETF lần lượt được niêm yết từ ngày 13/11/2025, trong lúc giá XRP giảm khoảng 9%. Giống như SOL, XRP ETF cũng ghi nhận dòng tiền vào càng mạnh khi giá giảm. Đến ngày 2/12, tổng dòng tiền ròng đạt 824 triệu USD, tổng tài sản khoảng 844 triệu USD, chiếm 0,65% tổng vốn hóa XRP. Quy mô các sản phẩm ETF của các nhà phát hành lớn ở mảng này khá cân bằng, chưa có đơn vị nào vượt trội rõ rệt.

Doge (DOGE)

DOGE ETF hoàn toàn không được thị trường đón nhận, xác nhận khoảng cách lớn giữa meme coin và nguồn vốn tổ chức. Sản phẩm tiêu biểu là GDOG của Grayscale (niêm yết 24/11) có kết quả rất tệ, dòng tiền ròng tích lũy chỉ 2,68 triệu USD, tổng tài sản quản lý chưa đến 7 triệu USD, chỉ chiếm 0,03% tổng vốn hóa Doge. Thậm chí sản phẩm tương tự của Bitwise còn ghi nhận dòng vốn vào bằng 0, thanh khoản hàng ngày thấp (khoảng 1,09 triệu USD) cho thấy nhà đầu tư truyền thống vẫn nghi ngờ về tài sản MEME như Doge vốn thiếu yếu tố cơ bản mà chủ yếu dựa vào cảm xúc cộng đồng.

Hedera (HBAR)

HBAR ETF đại diện cho các dự án vốn hóa vừa và nhỏ lại cho thấy hiệu quả thâm nhập khá thành công so với quy mô của chính nó. Niêm yết ngày 29/10, dù giá HBAR giảm gần 28% trong hai tháng qua, nhưng ETF vẫn hút ròng được 82,04 triệu USD, đưa quy mô quản lý tài sản của HBAR ETF chiếm tới 1,08% tổng vốn hóa HBAR. Tỷ lệ thâm nhập này cao hơn nhiều so với Doge, LTC…, cho thấy thị trường có niềm tin nhất định vào HBAR—tài sản vốn hóa trung bình, rõ ràng có ứng dụng doanh nghiệp.

Litecoin (LTC)

LTC ETF trở thành ví dụ điển hình: tài sản truyền thống thiếu câu chuyện mới dù có kênh ETF cũng khó phục hồi. Niêm yết ngày 29/10, giá giảm khoảng 7,4%, dòng tiền rất thưa thớt, chỉ đạt 7,47 triệu USD dòng vào, nhiều ngày không có dòng tiền mới. Thanh khoản mỗi ngày chỉ khoảng 530.000 USD, cho thấy thanh khoản yếu. Điều này phản ánh các câu chuyện cũ như “bạc số hóa” không còn hấp dẫn ở thị trường hiện tại.

ChainLink (LINK)

GLINK ETF của Grayscale chính thức niêm yết ngày 3/12, ngay ngày đầu đã hút gần 40,9 triệu USD, tổng tài sản hiện vào khoảng 67,55 triệu USD, chiếm 0,67% tổng vốn hóa Link. Kết quả giao dịch ngày đầu cho thấy GLINK có khởi đầu tốt về thanh khoản lẫn sức hút dòng tiền.

III. Chủ Thể Tham Gia & Nguồn Vốn Chính Của ETF Altcoin

Từ khi ETF altcoin liên tục niêm yết, thị trường ETF crypto có sự phân hóa rõ: trong khi giá BTC và ETH giảm và các ETF liên quan bị rút vốn, các ETF altcoin như SOL, XRP, HBAR, LINK lại hút dòng tiền ngược chiều. Tức là, một phần vốn rút khỏi BTC, ETH ETF không rời khỏi thị trường crypto mà chuyển sang các tài sản tăng trưởng cao hơn. Điều này cho thấy nguồn vốn ETF altcoin mang cấu trúc hai tầng: vừa là tái phân bổ vốn sẵn có, vừa có dòng vốn mới.

Dòng vốn mới chủ yếu đến từ các “ông lớn” tài chính truyền thống tham gia phát hành lần này như BlackRock, Fidelity, VanEck, FranklinTempleton, Canary… Nguồn gốc vốn của họ gồm quỹ hưu trí, bảo hiểm, tài khoản quản lý tài sản, quỹ 401K, khách hàng quản lý tài sản và văn phòng gia đình, trước đây bị rào cản pháp lý không thể mua altcoin trực tiếp, nay lần đầu hợp pháp hóa phân bổ qua ETF, tạo nên dòng tiền mới thực chất. Nói cách khác, làn sóng ETF altcoin đã mở ra cơ hội mới cho nguồn vốn truyền thống vào thị trường tài sản mã hóa.

IV. Triển Vọng Tương Lai: Vòng Mở Rộng Tiếp Theo Của ETF Altcoin

Sự ra mắt thành công của các sản phẩm “đợt một” như SOL, XRP, HBAR… đã xác lập rõ đường lối thể chế hóa của ETF altcoin. Tiếp theo, các blockchain công khai quy mô lớn, được tổ chức quan tâm như AVAX, ADA, DOT, BNB, TRX, SEI, APT… sẽ là trọng tâm tiếp theo. Khi được phê duyệt niêm yết, các tài sản này sẽ hút thêm dòng vốn hợp pháp, mở ra chu kỳ mở rộng thanh khoản mới cho hệ sinh thái đa chuỗi. Dự báo, thị trường ETF altcoin sẽ có 3 xu hướng lớn:

Thứ nhất, tập trung vào nhóm dẫn đầu kết hợp tăng cạnh tranh sản phẩm khác biệt.

Các tài sản có nền tảng cơ bản rõ ràng và câu chuyện dài hạn sẽ liên tục được ưu ái dòng vốn, trong khi dự án thiếu động lực hệ sinh thái dù niêm yết cũng khó cải thiện. Sự cạnh tranh giữa các ETF sẽ tập trung vào phí, lợi suất staking và thương hiệu, tổ chức phát hành dẫn đầu sẽ hút phần lớn dòng tiền.

Thứ hai, hình thức sản phẩm sẽ chuyển từ theo dõi đơn lẻ sang chiến lược và đa dạng hóa.

Các sản phẩm dạng chỉ số, rổ đa tài sản và ETF quản lý chủ động sẽ lần lượt xuất hiện, đáp ứng nhu cầu chuyên biệt của tổ chức về đa dạng hóa rủi ro, tăng lợi nhuận và phân bổ dài hạn.

Thứ ba, ETF sẽ trở thành lực lượng chủ đạo tái cấu trúc dòng vốn thị trường crypto.

Tài sản được đưa vào ETF sẽ nhận “phần bù hợp pháp” và dòng vốn ổn định, còn token chưa vào khung pháp lý sẽ tiếp tục mất thanh khoản và sự chú ý, tăng phân tầng thị trường.

Nói cách khác, trọng tâm cạnh tranh của ETF altcoin đang chuyển từ “có được niêm yết hay không” sang “làm sao hút vốn liên tục sau khi niêm yết”. Khi AVAX, ADA, DOT, BNB, TRX… bước vào chặng cuối phê duyệt, vòng mở rộng thứ hai của ETF altcoin đã âm thầm bắt đầu. Năm 2026 sẽ là bước ngoặt quan trọng cho sự thể chế hóa toàn diện của tài sản mã hóa, không chỉ tăng số lượng sản phẩm niêm yết mà còn tái định hình sâu sắc logic dòng vốn và cục diện cạnh tranh hệ sinh thái.